De oorsprong van het sjamanisme loopt gelijk op met de geschiedenis van de mensheid. In de oertijd leefde de mens in een ecologische verbinding met de natuur en was voor zijn overleving ook afhankelijk van de manier waarop hij voor de natuur open kon staan: oriënteren vanuit vier windrichtingen, luisteren naar elk geluid, weten en voelen waar gevaar dreigt, ruiken waar water is, weten wanneer het gaat regenen, voelen welke plekken veilig en onveilig zijn. De aandacht van de mens was voornamelijk gericht op zijn relatie met de omgeving, met planten en dieren en met zijn eigen levensenergie.
En zo ontstond het sjamanisme
Welke planten maken je sterk, van welke krijg je bijzondere dromen, welke planten maken je ziek, of veroorzaken je dood? In deze omstandigheden ontstond niet alleen enorme kennis maar ook de behoefte om deze kennis vorm te geven en zo ontstond een uitgebreide religie die zijn verbindingen had met genezen: het sjamanisme.
Het geheel van mens en omgeving
Het sjamanisme is volstrekt universeel. Duizenden jaren kwam het over de hele aarde voor, hoewel de vorm overal anders was. Soms lag de nadruk meer op het religieuze aspect; het brengen van offers aan de bergen, het water, de lucht, de zon, maan en sterren. Soms lag de nadruk meer op de communicatie met de voorouders. Soms lag de nadruk meer op het genezen van mens en dier door rituelen, kruiden of magische ingrepen.
Herwaardering van persoonlijke identiteit
De reden waarom ik denk dat sjamanisme zo belangrijk is, is dat het een herwaardering is van persoonlijke identiteit. Als je even al die veren en gezangen vergeet en alle antropologische hocus pocus die er bij hoort- wat het zo meeslepend en aantrekkelijk maakt is dat het een authentiekere staat van zijn is, op de een of andere manier. Waarom is dat zo?
Terence mc kenna
Totale evenwicht
Het karakteristieke kenmerk van het sjamanisme is echter dat er altijd uitgegaan werd van het geheel, de gehele mens, de mens in relatie tot zijn hele omgeving: familie, dorp, elementen, kosmos. En de basis was het totale evenwicht. Als iemand ziek was, als de oogsten mislukten etc. dan werd de oorzaak gezocht in een verstoring van het totale evenwicht en werd geprobeerd om dit evenwicht te herstellen.
Revival
Hoewel het sjamanisme als religie en geneeskunst wereldwijd voorkwam, is het – wegens politieke-, maar vooral vanuit religieuze overwegingen- overal te vuur en te zwaard bestreden. Zonder enige consideratie of inzicht werden alle vormen van ‘afgodenverering’ met de grond gelijk gemaakt, zo grondig dat we van vele oude religies en de kennis die zij bezaten, zo goed als niets meer afweten. Diverse takken van de moderne westerse wetenschap hebben het sjamanisme wel bestudeerd, maar het daarmee gedegradeerd tot levenloze museumstukken. En net nu het sjamanisme bijna totaal is uitgeroeid, ontstaat juist daarvoor een enorme belangstelling.
Verregaande verstedelijking, vervreemding en verlies aan contact brengt zoektocht op gang
De huidige interesse voor het sjamanisme heeft natuurlijk iets romantisch, het terugverlangen naar een staat van eenvoud en onbezorgdheid. Maar dat is het niet alleen. De huidige verregaande verstedelijking en digitalisering en de daarmee gepaard gaande vereenzaming en vervreemding, waarbij men nauwelijks meer echt contact maakt met elkaar of met de natuurlijke werkelijkheid, heeft ook een zoektocht op gang gebracht.
“So, in the context of 90% of human culture, the shaman has been the agent of evolution, because the shaman learns techniques to go between ordinary reality and the domain of the ideas: this higher dimensional continuum that is somehow parallel to us, available to us, and yet ordinarily occluded by cultural convention, out of the fear of the mystery, and what shamans are, are people who have been able to de-condition themselves from the community’s instinctual distrust of the mystery.”
De Dorps Tam Tam
Liedje van Jan de Wildt (tekst) en Ab Winkel (muziek) gespeeld door de groep Waz3 & Bob Fosko, met licht ‘sjamanistische’ videoclip. Productie Badgastenkerkje Wijk aan Zee.